Dubbelportret van prins Willem III (1650-1702) en zijn tante Maria, prinses van Oranje (1642- 1688), als kinderen

Op dit dubbelportret heeft de Utrechtse kunstenaar Gerrit van Honthorst twee vorstelijke kinderen afgebeeld. Voor de moderne toeschouwer is het niet meteen duidelijk, maar het gaat om een jongetje en een meisje: links de driejarige prins Willem III van Oranje, die in zijn schortje bloemetjes aandraagt voor zijn elfjarige tante Maria, prinses van Oranje. De vader van Willem, stadhouder Willem II, was de oudste broer van Maria. Zij was het jongste kind van stadhouder Frederik Hendrik en Amalia van Solms. De twee kinderen scheelden maar acht jaar en zijn in opdracht van Amalia samen geportretteerd.

Hoewel het bekend is dat jongetjes in de zeventiende eeuw tot een bepaalde leeftijd rokken droegen, ziet Willem III er op dit portret opvallend meisjesachtig uit. Dat komt ook door de brede, open halsuitsnijding van zijn rood satijnen kostuum. Aan de schouders draagt Willem brede, met goudbrokaat afgezette leibanden. Deze banden konden gebruikt worden als een hulpmiddel bij het leren lopen. Het prinsje kon al zelfstandig lopen; de leibanden zijn bij hem alleen nog decoratief. In hetzelfde rijke kostuum had Van Honthorst het kind een jaar eerder ook al geportretteerd. Misschien was Willem toen nog niet zo een goede stapper, want op dat portret zit hij op de arm van zijn moeder.

De wat oudere Maria is een stuk volwassener gekleed. Haar blauw satijnen jurk is een fantasiekostuum, dat het portret een tijdloze uitstraling moest geven. Ze is bezig een bloemenkrans te vlechten. Het verzamelen van bloemen en vlechten van bloemenkransen past binnen het pastorale thema dat vanaf ongeveer 1620 vooral bij Utrechtse kunstenaars populair was. Van Honthorst heeft veel schilderijen gemaakt met herders. Hoewel de bloemenkrans en het arcadische landschap op de achtergrond van het dubbelportret wel een duidelijk pastoraal tintje geven, zijn Willem III en Maria niet voorgesteld als kleine herders. Integendeel, de rijke kleding en kostbare sieraden laten geen enkele twijfel bestaan over de vorstelijke afkomst van deze kinderen.

(dit is een bewerkte versie van een tekst gepubliceerd in: L. van der Vinde, Kinderen in het Mauritshuis, Den Haag 2007, pp. 54-55)