Tentoonstellingen uit het verleden

Hollandse zelfportretten

Selfies uit de Gouden Eeuw

Van 8 oktober 2015 t/m 3 januari 2016 toont het Mauritshuis zevenentwintig van de mooiste zelfportretten uit de bloeiperiode van de Hollandse schilderkunst in de tentoonstelling Hollandse zelfportretten - Selfies uit de Gouden Eeuw.

Het Hollandse zelfportret

Veel Nederlandse kunstenaars uit de zeventiende eeuw hebben zelfportretten geschilderd, meer dan in enig ander land. Sommige schilders zoals Rembrandt waren specialisten, van anderen is slechts één zelfportret bekend. De variatie was groot, met palet en penselen als meest voorkomende attributen.

Het hoge aantal zelfportretten had alles te maken met de stijging van de schilderijenproductie in die tijd. De concurrentie was groot, dus was het zaak je als schilder goed in de markt te zetten. Het zelfportret kon helpen om jezelf en je werk een ‘gezicht’ te geven. Het zelfportret was daarmee niet alleen een portret van de schilder maar vaak ook een statement over zijn of haar werk.

Tentoonstellingen Hollandse Zelfprotretten Selfies Uit De Gouden Eeuw
Huygh Pietersz Voskuyl, Zelfportret, c. 1638. Huygh Pietersz Voskuyl, Self-Portrait, ca. 1638. MauritshuisMauritshuis

Selfies uit de Gouden Eeuw

Zelfportretten staan, dankzij de moderne selfie, volop in de belangstelling. Met de smartphone kan iedereen een zelfportret maken om die snel te delen met vrienden en bekenden. Miljoenen mensen denken daardoor regelmatig na over de vraag hoe zij zich aan anderen willen presenteren.

Wie de zeventiende-eeuwse zelfportretten bekijkt, kan de vergelijking met de moderne selfie gemakkelijk maken. Toch is er een groot verschil. Waar de moderne selfie gemakkelijk, soms haast achteloos, wordt gemaakt was voor het schilderen van een zelfportret in de zeventiende eeuw een lange opleiding en groot vakmanschap nodig.

Juist aan zelfportretten besteedde de kunstenaar veel aandacht. Het zijn vaak goed geschilderde portretten waarop we kunnen zien hoe de schilder zich aan de wereld wilde presenteren. Daarnaast kon een zelfportret dienen als voorbeeld van de eigen kunst van de schilder, niet alleen van zijn talent om een goede gelijkenis te treffen, maar ook van zijn vaardigheden bijvoorbeeld op het gebied van de stofuitdrukking: het zelfportret als visitekaartje voor de schilder.