Tentoonstellingen uit het verleden

Rembrandt De zaak Saul en David

Rembrandt De Zaak Van Saul En David B

11 juni - 13 september 2015

Het Mauritshuis heeft een van zijn beroemdste Rembrandts terug. Het volledig toeschrijven van het schilderij Saul en David aan Rembrandt is de spannende conclusie van acht jaar onderzoek door een groot team van internationale experts onder leiding van het Mauritshuis.

Tentoonstelling

Het schilderij is zorgvuldig gerestaureerd en vormt het middelpunt van de tentoonstelling Rembrandt? De zaak Saul en David, van 11 juni tot en met 13 september 2015 te zien in het Mauritshuis. De tentoonstelling laat bezoekers kennis maken met de nieuwste restauratietechnieken en onderzoeksmethodes. Vier interactieve colleges geven inzicht in de fascinerende ontdekkingen van het onderzoeksteam dat aan de restauratie heeft gewerkt en geven de mogelijkheid om ook zelf de geheimen van de zaak Saul en David te ontrafelen.

Rembrandts Saul en David staat in de tentoonstelling uiteraard centraal. Voor het eerst sinds 2007 is het doek weer voor publiek te zien. Daarnaast worden ook zes bruiklenen (waaronder Rembrandts David bespeelt de harp voor Saul uit het Städel Museum, Frankfurt) en een 3D reconstructie van Saul en David op het oorspronkelijke formaat van het schilderij getoond.

College 1: Saul en David in de schilderkunst

CSI

Het onderzoek naar het schilderij had veel weg van een ‘Crime Scene Investigation’. Zo is het meesterwerk vermoedelijk tussen 1830 en 1869 in twee stukken gesneden en later weer in elkaar gezet. Met behulp van de nieuwste apparatuur en onderzoeksmethodes is duidelijk geworden dat het huidige schilderij uit niet minder dan 15 verschillende stukken doek bestaat: twee grote stukken van het oorspronkelijke doek (één met Saul en één met David), aangevuld met een oud doek (een kopie naar een portret van Anthony van Dyck) en andere repen aan de zijkanten van het schilderij. Het onderzoek wijst bovendien uit dat het oorspronkelijke schilderij groter is geweest.

Rembrandt De Zaak Van Saul En David B

Herkomst

Het schilderij Saul en David dook voor het eerst op in 1830 op een veiling in Parijs. Het bleef toen jaren in de handel totdat het door Mauritshuisdirecteur Abraham Bredius in 1898 werd aangekocht. Voor hem bestond er geen twijfel dat het hier om een van de belangrijkste schilderijen van Rembrandt ging. Na zijn dood in 1946, liet hij het schilderij na aan het Mauritshuis. Saul en David werd beschouwd als één van de mooiste werken van Rembrandt en was een favoriet van de bezoekers.

In de jaren ’60-’70 werd het oeuvre van Rembrandt opnieuw bekeken. Horst Gerson, Rembrandtspecialist en een autoriteit in zijn tijd, schreef veel schilderijen van Rembrandt af, waaronder ook Saul en David. Sindsdien lopen de meningen over de toeschrijving sterk uiteen: is het van Rembrandt? Van een leerling? Of misschien wel van beiden? Om uit deze impasse te komen besloot het Mauritshuis in 2007 het schilderij opnieuw te onderzoeken en restaureren.

Dit onderzoek en de resultaten daarvan zijn het onderwerp van de tentoonstelling Rembrandt? De zaak Saul en David.

College 3: Herkomst en waardering

Rembrandt De Zaak Van Saul En David C

Toeschrijving

De kwestie van de toeschrijving van Saul en David bleef onbeslist tot het einde van het project. Zeker was dat het schilderij is gemaakt in Rembrandts atelier. Een eerdere suggestie, geopperd in een publicatie over Rembrandt in het Mauritshuis (1978), was dat het schilderij in twee fasen tot stand is gekomen. Toen het schilderij tevoorschijn kwam van onder de donkere en matte vernislaag, werd heel duidelijk het schilderij inderdaad in twee fasen is geschilderd.

De eerste fase dateert het Mauritshuis als geschilderd in de beginjaren 1650. Het grote formaat van het historiestuk en de kleurrijke en gevoelvolle modellering van sommige aspecten van het schilderij komen goed overeen met andere werken van Rembrandt uit die periode. Over de tweede fase was het onderzoeksteam minder zeker. Na uitvoerig onderzoek heeft het Mauritshuis de conclusie getrokken dat ook de tweede fase door Rembrandt is geschilderd, in het midden van de jaren 1650.

College 4: Toeschrijving

Deze tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van Océ – A Canon Company, het Mondriaan Fonds en de Dutch Masters Foundation.