De waarzegster

Bij een ruïne in een bergachtig landschap, toont Jan Steen een deftig gekleed burgerpaar bij een waarzegster. Zij heeft één ontblote borst en draagt een klein kind op de arm, dat van een ander kind bloemen aangereikt krijgt. De waarzegster leest de hand van de dame in geelsatijnen jurk en vertelt haar wat de toekomst zal brengen. Het contrast tussen beiden is treffend. Om hen heen rusten enkele landlieden uit, terwijl een man de fluit bespeelt, een moeder haar kind vlooit en links twee figuren bij een pot boven een vuur iets aan het koken zijn. Het waarzeggen werd sterk geassocieerd met bedrog en stond daarom in de zeventiende eeuw in een kwaad daglicht. Hier is duidelijk dat het burgerpaar zich niet hoort te mengen onder het landvolk. De elegante dame in haar satijnen jurk is erg fijn geschilderd en is ontleend aan het werk van Gerard ter Borch (zie bijvoorbeeld New York, The Metropolitan Museum of Art, acc. no. 17.190.10).

Herkomst

M.J. Roelofs Thijssen, Amsterdam, 1891; zijn veiling, Amsterdam, 26 oktober 1891 (Lugt 50212), nr. 58 (voor 2.500 gulden aan Preyer); kunsthandel Preyer, Amsterdam; baron Königswärter, Wenen, 1906; zijn veiling, Berlijn (Schwartz & Schulte), 20 november 1906, nr. 86 (13.500 mark); August Janssen, Amsterdam; kunsthandel Jacques Goudstikker, Amsterdam, 1919; P.W. Janssen, Amsterdam, 1926; M.J. IJzerloo, Rijswijk, 1941; kunsthandel P. de Boer, Amsterdam, 1941; M.F. de Vries, Amsterdam, 1941; G.B. Lanz, Laren, 1941; kunsthandel D. Katz, Dieren, 1941; H. Posse; Adolf Hitler, Führermuseum, Linz; Stichting Nederlands Kunstbezit (inv.nr. NK 2727); in bruikleen aan het Centraal Museum, Utrecht, voor 1952-na 1977;in bruikleen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed voor de Galerij Prins Willem V, 1992-2010; overgedragen, 2010; tentoongesteld in de Galerij Prins Willem V, Den Haag, sinds 2010

Tweede Wereldoorlog

Dit schilderij behoort tot de Nederlands Kunstbezit collectie (NK-collectie): objecten die tijdens het naziregime zijn geroofd, geconfisqueerd of aangekocht. Na de oorlog kwamen ze onder beheer van de Nederlandse Staat. De afgelopen decennia worden verzoeken tot teruggave weer in behandeling genomen en zijn objecten geretourneerd aan de erven van de rechtmatige eigenaren.

Voor meer informatie: mauritshuis.nl/herkomstonderzoek