'Zo de ouden zongen, zo piepen de jongen'

Naast Jan Steens grote voorstelling van het spreekwoord ‘Soo voer gesongen, soo na gepepen’ (inv. nr. 742) bezit het Mauritshuis deze kleinere versie, die vermoedelijk iets eerder is gemaakt en onderdeel vormde van de collectie van Prins Willem V. Net als op de grotere versie refereren verschillende elementen aan het slechte voorbeeld van volwassenen dat door de jeugd wordt ‘nagepepen’: zittend aan tafel trekt een man met donkere hoed (waarvoor Steen een zelfportret gebruikte) lachend aan zijn lange Goudse pijp, terwijl naast hem een jonge vrouw een eigen pijpje stopt. Naast haar speelt een jongetje op de fluit en achter hen staat een doedelzakspeler. Ook hier zijn de vogelkooi en het drinken van wijn prominent verbeeld. Rechts speelt een kindje met een kat en links staat een grijsaard te zingen bij het haardvuur, terwijl een oude vrouw een peuter met een rammelaar op haar schoot leert dansen. In het verleden werd dit stuk aangeduid met de titel De familie van de schilder, maar dat het een familieportret is lijkt onwaarschijnlijk. De verflaag van het schilderij is helaas nogal beschadigd. Tegenwoordig zijn vooral de gezichten van het oudere paar links zichtbaar overschilderd (zie Technical Notes), maar onduidelijk is wanneer deze ingreep heeft plaatsgevonden. Desalniettemin laat het schilderij nog steeds de hoge kwaliteit van Steens kunnen zien.

Herkomst

Prins Willem V, Den Haag, voor 1775-1795; in beslag genomen door de Fransen, overgebracht naar het Muséum central des arts/Musée Napoléon (Musée du Louvre), Parijs, 1795-1815; Koninklijk Kabinet van Schilderijen, gevestigd in de Galerij Prins Willem V, Den Haag, 1816; overgebracht naar het Mauritshuis, 1822; tentoongesteld in de Galerij Prins Willem V, sinds 2010