Portret van een jongen in het grijs

Zo zag men kinderen in de zeventiende eeuw graag: als een kleine volwassene. Deze in een net grijs pak gestoken jongen is geportretteerd door Jacob Backer. Het schilderij heeft een voorname, maar vriendelijke sfeer. Backer heeft het geheel met tinten grijs en bruin opgezet, waartegen de hagelwitte plooikraag en het roze gezicht van de jongen afsteken. De lippen zijn met wat streken rood geaccentueerd, wat hem een blakende uitstraling geeft. Zijn kort geknipte haren zien er zacht en glanzend uit. De jongen is duidelijk goed verzorgd, zoals ook uit zijn kostbare kleding spreekt. Zijn pak voldoet in niets aan wat we tegenwoordig als kinderkleding zien. Of de jongen zich er makkelijk in kon bewegen en spelen, speelde duidelijk geen rol.

Naast de kleding draagt nog iets anders bij aan de weinig kinderlijke uitstraling van de jongen. Dat is het gezichtspunt dat lager is dan bij kinderportretten gebruikelijk was. Kinderportretten zijn meestal recht van voren of juist iets van bovenaf weergegeven, alsof we op het kind neerkijken. Alleen bij volwassenen wordt ook wel een lager gezichtspunt gebruikt, waardoor de toeschouwer als het ware tegen de geportretteerde opkijkt. Dat is ook bij dit schilderij het geval. Backer heeft het kind daadwerkelijk als een volwassene geportretteerd.

Backer was geboren in Harlingen, maar woonde vanaf zijn derde in Amsterdam. Zijn opleiding tot schilder volgde hij in Leeuwarden bij zijn leermeester Lambert Jacobsz. In 1634, het jaar dat dit portret geschilderd werd, had hij zich weer in Amsterdam gevestigd. De jongen in grijs zal dus uit een welvarende Amsterdamse familie afkomstig zijn. Welke familie dit is weten we jammer genoeg niet. Dit maakt het schilderij zeker niet minder aantrekkelijk. Ook anoniem spreekt de serieus kijkende, maar gezond blozende jongen, de toeschouwer direct aan.

(dit is een bewerkte versie van een tekst gepubliceerd in: L. van der Vinde, Kinderen in het Mauritshuis, Den Haag 2007, pp. 46-47)

Herkomst

Jonkheer Johan Steengracht van Oostkapelle en erven, Den Haag, vóór 1846-1913; schenking van mevrouw Cornelia Adriana Rose-Molewater via de Vereniging Rembrandt, Den Haag, 1914