Dit paardenhoofd is het enig overgebleven onderdeel van het beeldhouwwerk op de Brandenburger Tor in Berlijn. Bij bombardementen in de Tweede Wereldoorlog is de rest verloren gegaan. Sinds 1958 staat er een replica op de stadspoort.
Met de VR experience kan je zelf óók op de Brandenburger Tor staan, op het moment dat de troepen van Napoleon de stad binnenkomen.
De Pruisische koning Friedrich Wilhelm II liet deze stadspoort in 1788 bouwen ter nagedachtenis aan zijn overwinning op opstandige Nederlandse patriotten. In 1795 kwam Nederland onder Frans bewind; in 1806 trof het Duitse koninkrijk Pruisen hetzelfde lot.
Het paardenvierspan stond pas 13 jaar op de stadspoort toen Denon, Napoleons kunstinspecteur en directeur van het Louvre, het in 1806 meenam als overwinningstrofee. In tegenstelling tot de vele andere kunstvoorwerpen die de Fransen roofden, had de quadriga voor hen geen esthetische of kunsthistorische waarde: de roof was puur symbolisch. Na Napoleons overgave in 1814 keerde het vierspan terug naar Berlijn, waar het met gejuich werd onthaald.
Met iedere wending in de Duitse geschiedenis kreeg de quadriga een nieuwe symbolische betekenis. Oorspronkelijk stelde de vrouw op de strijdwagen de godin van de Vrede voor; na de Franse aftocht veranderden de Duitsers haar in de godin van de Overwinning. Na de Tweede Wereldoorlog stond de quadriga achtereenvolgens symbool voor de nederlaag van Hitler, een verdeeld Duitsland en later juist een herenigd, vredelievend Duitsland.
Nederlandse connectie
Wat heeft dit Berlijnse paardenhoofd met de Nederlandse stadhouder, Willem V van Oranje, te maken? Nederlandse patriotten wilden af van de Oranjes en eisten meer democratie. Terwijl de patriottische troepen terrein wonnen en een machtsovername dreigde, hield de stadhouder zich schuil op zijn landgoed bij Nijmegen. Zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen – de zus van de Pruisische koning – reisde af naar Den Haag om dit lot af te wenden. Toen zij onderweg werd aangehouden, stuurde haar broer een leger van 26.000 soldaten om de orde te herstellen. Na deze overwinning liet de Pruisische koning de imposante Brandenburger Tor in Berlijn bouwen, geïnspireerd op Romeinse triomfbogen.
In Parijs
Napoleon trok in 1806 Berlijn binnen na de overwinning op Pruisen. De directeur van het Louvre, Dominique-Vivant Denon, reisde persoonlijk mee om Berlijnse kunst te selecteren voor de Franse keizer. Als symbool van de Franse overwinning op Pruisen moest de quadriga een prominente plek krijgen in Parijs. Napoleon wilde het vierspan laten plaatsen op een triomfboog of op de kerk La Madeleine, maar volgens Denon was het daar te klein voor. Denon had andere plannen: hij zag de paarden liever bovenop een fontein of bij de Pont Neuf. Uiteindelijk werd geen van deze plannen gerealiseerd.
Verwoest en gerenoveerd
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de Brandenburger Tor zwaar beschadigd door bombardementen. In 1950 werden de restanten van de quadriga naar beneden gehaald. Na de verdeling van Berlijn bevond de stadspoort zich in de Russische en DDR-zone en daarna aan de oostzijde van de Berlijnse Muur. Vanwege zware beveiliging was het ruim 30 jaar niet mogelijk om dichtbij te komen. Des te opmerkelijker was de samenwerking tussen Oost- en West-Berlijn om het monument in 1958 te renoveren. Met behulp van een gipsen afgietsel uit 1942 kon de quadriga nauwkeurig worden nagemaakt.
