Publiekslieveling Mauritshuis Het puttertje naar Edinburgh

03 nov 2016

Mh0605 Fabritius Puttertje

Zeldzaam meesterwerk van Carel Fabritius tijdelijk te zien in de Schotse National Gallery

Van 4 november t/m 18 december 2016 is Het puttertje, een van de meest bekende topstukken van het Mauritshuis, voor het eerst te zien in Schotland. Het schilderij wordt tentoongesteld in de Schotse National Gallery in Edinburgh in een speciale presentatie. Met kerst is het schilderij weer te zien in het Mauritshuis.

Emilie Gordenker – directeur Mauritshuis – “Het blijft bijzonder om werken van het Mauritshuis te zien in de context van een andere collectie. We werken veel samen met de National Galleries van Schotland. Zo hebben we in 2014 het schilderij Venus verrijst uit de zee (De geboorte van Venus) van Titiaan uit hun collectie kunnen laten zien in onze Galerij Prins Willem V”.

Het puttertje is een van de zeldzame meesterwerken van Carel Fabritius die bewaard zijn gebleven. Het schilderij is een aandoenlijk portret van een vogeltje dat aan een ketting voor zijn zaadbakje tegen een witgepleisterde muur zit.

Het puttertje is herkenbaar aan het rood in zijn gezicht en de felgele streep op zijn zwarte vleugel. Puttertjes (distelvinken) werden in de 17de eeuw gehouden als huisdier. Ze dankten hun bijnaam aan een kunstje: ze konden hun eigen water putten door een emmertje, ter grootte van een vingerhoed, in een waterbakje neer te laten. Fabritius' uitzonderlijke voorstelling was waarschijnlijk bedoeld als een trompe l'oeil, een illusionistische ogenbedrieger. Vermoedelijk moest het schilderij hoog hangen, want het puttertje is van onderaf weergegeven. Op het eerste gezicht moet het net een echt vogeltje hebben geleken.

Carel Fabritius. Rembrandts meest begaafde leerling

Op 12 oktober 1654 ontplofte het Delftse kruitmagazijn waarbij een groot deel van de stad werd verwoest. Ook voor de schilderkunst had deze explosie grote gevolgen: een van de talentvolste kunstenaars van zijn tijd, Carel Fabritius, kwam bij de ramp om het leven. Zijn atelier, dat op een steenworp afstand van het kruithuis lag, werd weggevaagd.

Mede daardoor is slechts een klein aantal van zijn schilderijen bewaard gebleven. De kwaliteit en originaliteit van dat overgebleven werk maakt desondanks dat Fabritius tot de ware ‘groten’ van de Hollandse Gouden Eeuw wordt gerekend. Zijn fenomenale, vlotte penseelvoering maakte hem tot Rembrandts meest begaafde leerling, terwijl zijn subtiele lichtbehandeling en heldere palet invloed uitoefenden op Johannes Vermeer.

Carel Fabritius Puttertje Mh0605 Mauritshuis
Carel Fabritius (1622-1654), Het puttertje, 1654. Collectie Mauritshuis, Den Haag.